حفاظت و مرمت سازه خشتی با تکیه بر فن آوری بومی در جنوب خراسان نمونه موردی: چند خانه تاریخی محله سردشت / شهر تاریخی فردوس

خشت به عنوان یکی از مصالح اصلی تشکیل دهنده در ساختار بسیاری از آثار تاریخی، و سازه های خشتی به عنوان بخش بزرگی از معماری تاریخی ایران، نشان از اهمیت آن ها در آثار تاریخی است. حفظ و حراست از این آثار خشتی که بخش مهمی از فرآیندهای حفاظت و مرمت است، به تبع خود ضرورت مطالعه و بررسی درباره خشت و سازه های خشتی را مطرح می نماید و آنچه در این میان مهم تلقی می شود چگونگی برخورد با آن ها در اقدامات حفاظتی و مرمتی است. آنچه در این پژوهش به آن پرداخته شده است گوشه ای از این چگونگی هاست؛ که نکات ظریف معماری بومی منطقه از نگاه تجربه های معماران سنتی آن- که نیاز به بازیابی آن ها محسوس است - بخش مهمی از آن را تشکیل می دهد. بررسی راه های حفاظت و مرمت با تکیه بر فناوری های بومی چه در تجربه معماران سنتی و چه در معماری تاریخی منطقه که می توانند با نگاهی به امروز و آینده ثبت شوند، و ارائه توصیه هایی که می توانند برای اقدامات مرمتی و در برخورد با سازه های خشتی مد نظر باشند از اهداف اصلی این پژوهش بوده و دست یابی به نکات و تجربه های معماران سنتی برای استفاده امروز و توجه به آن ها با نگاهی نقادانه و اینکه چگونه می توان از تجربه های بومی به راهکارها و توصیه های مفید حفاظت و مرمت خشت رسید از سوالات اصلی مورد بحث بوده است. به همین منظور در پژوهش مذکور که یک پژوهش کاربردی- توسعه ای می باشد، با تکیه بر روش های ترکیبی (توصیفی، پیمایشی و میدانی اکتشافی) تلاش شده است تا داده های مناسب با تکیه بر روش اصلی یافته اندوزی که با تکیه بر مطالعات میدانی و مصاحبه با معماران سنتی انجام شده است محقق گردد. در نتیجه این پژوهش، پیشنهادات تجربی ارائه شده توسط معماران سنتی ارائه و دیتیله شده و مورد ارزیابی و ارزش گذاری با ملاک های نظری قرار گرفته است و در نهایت نیز با توجه به تجربه های حاصل از بررسی های میدانی و مصاحبه ها توصیه هایی برای حفاظت و مرمت سازه های خشتی ارائه شده اند که امید است روزی به عنوان قوانینی برای سازه های خشتی مورد استفاده باشند.